Điện Kiến Trung hay còn gọi là lầu Kiến Trung, là một cung điện của nhà Nguyễn trong Tử Cấm thành được vua Khải Định cho xây vào năm 1921-1923 cùng thời gian với việc xây lăng để làm nơi sinh hoạt của vua trong hoàng cung.
Điện Kiến Trung là một trong những công trình kiến trúc quan trọng nhất của Kinh thành Huế, nằm trong Tử Cấm Thành của triều đại Nhà Nguyễn. Điện Kiến Trung được xem như một tài sản văn hóa quốc gia với sự kết hợp hoàn hảo giữa kiến trúc cổ điển và hiện đại.

Kiến trúc Điện Kiến Trung
Điện Kiến trung nằm ở điểm cực bắc của trục thần đạo xuyên qua trung tâm Tử Cấm thành.Kiểu thức điện là hợp thể phong cách Âu châu gồm kiến trúc Pháp, kiến trúc konya bayan arkadaş Phục hưng của Ý cùng pha thêm kiến trúc cổ truyền Việt Nam. Mặt tiền điện có trang trí những mảnh gốm sứ nhiều màu. Trước điện là vườn cảnh, có ba cầu thang đắp rồng dẫn lên thềm điện. Tầng chính trổ 13 cửa hiên: gian giữa 5 cửa, hai gian bên mỗi gian 3 cửa, hai góc điện mỗi bên hai cửa nữa làm nhô ra hẳn. Tầng trên là gác, làm cùng một thể thức như tầng chính. Trên cùng là mái ngói có hàng lan can trang trí theo phong cách Việt Nam.
Lịch sử Điện Kiến Trung
Nguyên thuỷ vị trí này là lầu Minh Viễn do Minh Mạng xây năm 1827, lầu có 3 tầng cao 10.8m, lợp ngói hoàng lưu ly, trên lầu có kính viễn vọng để vua quan sát cảnh từ xa. Năm Tự Đức thứ 29, lầu Minh Viễn bị triệt giải, đến năm 1913, vua Duy Tân cho làm lại lầu khác theo kiểu mới gọi là lầu Du Cửu. Đến năm 1921 – 1923, vua Khải Định mở rộng thành cung điện và đặt tên là điện Kiến Trung, dùng làm nơi sinh hoạt của vua trong hoàng cung. Bên trái toà lầu có phòng Đông Cung, bên phải có Võ Hộ Giá phòng Điện Kiến Trung vào ngày 6 tháng 11, 1925 là nơi vua Khải Định băng hà. Sau này, vua Bảo Đại cho tu sửa lại điện, tân trang các tiện nghi Tây phương và cùng hoàng hậu Nam Phương dọn về ở tại điện Kiến Trung. Tại điện này, Hoàng hậu Nam Phương đã lần lượt hạ sanh 5 người con: Thái tử Bảo Long, Công chúa Phương Mai, Công chúa Phương Liên, Công chúa Phương Dung và Hoàng tử Bảo Thắng.

Ngày 9 tháng 3, Quân đội Đế quốc Nhật Bản đảo chính chính quyền thuộc địa Đông Pháp và thỏa thuận trao trả độc lập cho Việt Nam. Hai ngày sau, 11 Tháng Ba vua Bảo Đại triệu cố vấn tối cao của Nhật là đại sứ Yokoyama Masayuki vào điện Kiến Trung để tuyên bố nước Việt Nam độc lập, khai sinh Đế quốc Việt Nam Cùng đi với Yokoyama là tổng lãnh sự Konagaya Akira và lãnh sự Watanabe Taizo. Sang Tháng Tám năm 1945 khi Việt Minh đoạt chính quyền ở Hà Nội thì lực lượng Quân đội Đế quốc Nhật Bản đề nghị phòng thủ điện Kiến Trung chống lại Việt Minh nhưng vua Bảo Đại bác đi vì không muốn đổ máu.

Vào tháng Chạp năm 1946, quân Việt Minh thực hiện chiến lược tiêu thổ kháng chiến, tiến hành phá hủy hoàn toàn điện Kiến Trung. Kinh thành Huế bị đốt 1947, khu vực điện chỉ còn lại nền điện và hàng lan can. Về sau, Ủy ban nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế phối hợp với trung tâm bảo tồn di tích cố đô Huế tiến hành tu bổ, phục hồi tại ngôi điện này nhằm phục vụ khai thác du lịch và bảo vệ di tích.
Điện Kiến Trung được phục dựng
Quá trình phục hồi điện Kiến Trung được Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế khởi công vào tháng 2/2019. Do những trang trí, thiết kế của điện hết sức tỉ mỉ, độc đáo, vì vậy quá trình trùng tu đòi hỏi phải hết sức thận trọng, kỳ công.

Sau gần 5 năm tu bổ, phục hồi và tôn tạo, vào dịp Tết Giáp Thìn 2024, điện Kiến Trung – công trình cung điện độc đáo vừa mang nét uy nghi, bề thế chốn Hoàng cung triều Nguyễn vừa mang hơi thở thời đại thế kỉ XX với nét chấm phá ấn tượng của kiến trúc Tây phương chính thức hoàn thiện nội-ngoại thất, ra mắt công chúng.
Hướng dẫn đi tham quan Điện Kiến Trung
Điện Kiến Trung nằm trong khu vực Hoàng Thành Huế, vì vậy chỉ cần mua vé tham quan Đại Nội là bạn có thể khám phá nơi đây. Giá vé dành cho người lớn là 200.000 VND/người (chưa bao gồm phí thuyết minh). Tuy nhiên, đừng lo lắng, mỗi công trình và hiện vật đều được trang bị bảng quét mã QR để bạn dễ dàng tìm hiểu thêm về lịch sử và ý nghĩa. Điện Kiến Trung mở cửa đón khách từ 7h30 đến 17h30 các ngày trong tuần.
Nếu bạn yêu thích chụp ảnh, hãy thử thuê trang phục cổ tại nhà Hữu Vu (sau Điện Thái Hòa) hoặc ngay tại phòng phía sau Điện Kiến Trung. Những bộ cổ phục sẽ giúp bạn lưu lại những khoảnh khắc đẹp, mang đậm dấu ấn lịch sử.
Sau hơn 72 năm “ngủ yên” (từ năm 1947 đến 2023), Điện Kiến Trung đã được khôi phục với diện mạo vô cùng lộng lẫy. Đây là một công trình đặc biệt trong quần thể Đại Nội Huế, nổi bật với lối kiến trúc kết hợp hài hòa giữa Phong cách Pháp, Ý và Việt Nam truyền thống. Đối với nhiều du khách, Điện Kiến Trung không chỉ là một điểm tham quan mang tính lịch sử, mà còn là một phần quan trọng, không thể tách rời của di sản văn hóa Việt Nam.